Forums

Nguyễn Xuân Nghĩa 2019-10-15       Ảnh minh họa: Tuổi trẻ Việt Nam rất giỏi về toán, đọc và các bộ môn khoa học nhưng chỉ có 28% là được vào tới bậc đại học.  AFP Dân số là định mệnh     Một số thống kê tại Việt Nam cho thấy nhiều nguy cơ đáng ngại ngay trước mắt và trong lâu dài. Ngay trước mắt, Việt Nam thiếu nhân lực có trình độ chuyên môn cao để tận dụng cơ hội từ trận thương chiến giữa Hoa Kỳ với Trung Quốc. Về lâu dài thì nạn thất quân bình giới tính là trai thừa gái thiếu cũng ảnh hưởng đến dân số Việt Nam trong tương lai. Diễn đàn Kinh tế xin tìm hiểu chuyện này. Nguyên Lam: Ban Việt ngữ đài Á Châu Tự Do cùng Nguyên Lam xin kính chào chuyên gia kinh tế Nguyễn-Xuân Nghĩa. Thưa ông, tuần qua thông tấn xã Reuters của Anh quốc và nhiều bài báo của quốc tế cho biết Việt Nam thiếu nhân lực có trình độ chuyên môn cao để tận dụng cơ hội của trận thương chiến giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc khi giới đầu tư tìm vào thị trường xứ này. Cùng lúc đó, Giám đốc Chương trình của tổ chức Lao Động Quốc Tế thuộc Liên Hiệp Quốc cho biết trong số thất nghiệp tại Việt Nam thì có đến 48% là giới thanh niên. Còn Tổng cục Dân số Việt Nam cũng báo động về nạn chênh lệch giới tính nam nữ tại cả nông thôn lẫn thành thị khiến Việt Nam sẽ thiếu phụ nữ và điều ấy sẽ chi phối dân số của Việt Nam trong lâu dài. Ông nghĩ sao về những tin đó? Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Người ta thường nói dân số hay nhân khẩu là định mệnh của quốc gia vì ảnh hưởng đến kinh tế và xã hội trong trường kỳ, trong lâu dài. Việt Nam bị chiến tranh quá lâu, và khi chiến tranh thực tế chấm dứt từ năm 1989, đúng 30 năm trước, thì bản năng sinh tồn của con người khiến dân Việt Nam đẻ nhiều và có cơ cấu lao động rất trẻ, tính tới năm ngoái thì gần 60% lực lượng lao động là những người từ 15 tuổi trở lên, và mỗi năm lại có một triệu người đến tuổi tham gia vào thị trường lao động. Đó là về lượng tưởng như ghê gớm. Nhưng về phẩm thì ta thấy ra nhiều vấn đề nghiêm trọng của lực lượng lao động ấy. - Thứ nhất, lực lượng lao động không được đào tạo cho đúng nhu cầu của kinh tế và xã hội, nên chỉ có 12% của nguồn nhân lực lên tới gần 60 triệu người là có tay nghề cao. Thứ hai, yếu tố văn hóa tương tự Trung Quốc là “trọng nam khinh nữ” trong chế độ kế hoạch hóa gia đình cũng dẫn tới hiệu tượng trai thừa gái thiếu. Chênh lệch về sinh học này sẽ ảnh hưởng tới dân số của Việt Nam trong tương lai. Thứ ba, như nhiều xã hội Đông Á tiên tiến, Việt Nam cũng sẽ bị nạn lão hóa dân số trong tương lai, với tỷ trọng người già cao hơn sẽ ảnh hưởng đến ngân sách hưu bổng và y tế. Dù tương lai đó chưa tới, Việt Nam cũng nên tự chuẩn bị, như đã thiếu chuẩn bị về giáo dục và đào tạo. Dân số đông và trẻ Nguyên Lam: Thưa ông, chúng ta sẽ chuẩn bị đi từng bước vào các vấn đề ông vửa nêu ra. Thứ nhất là dân số đông và trẻ khi chiến tranh thực sự kết thúc vào năm 1989 khi Việt Nam rút quân khỏi Kampuchia…. Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Chúng ta nhớ lại bài Quê Nghèo do Phạm Duy sáng tác tại Quảng Bình vào năm 1948, có câu “nửa đêm thanh vắng không một bóng trai” vì thanh niên trai tráng nhập ngũ trong chiến tranh, thật sự kể từ 1945. Cho tới năm 1989, Việt Nam trải qua gần 45 năm chiến tranh và chỉ trở về trạng thái bình thường từ 30 năm qua khi dân mình ào ạt lấy vợ đẻ con do một bản năng sinh tồn.   Ảnh minh họa: trẻ em Việt Nam AFP   - Giai đoạn ấy cũng trùng hợp với thời kỳ đổi mới của Việt Nam, nhưng người ta chỉ thấy lượng mà chưa có phẩm. Thành thử Việt Nam có dân sổ trẻ, lực lượng lao động đông mà 80% lại không được đào tạo cho đúng với nhu cầu của xã hội và thị trường. Từ một quốc gia mà đảng và nhà nước chi phối quá nhiều sinh hoạt của người dân, đấy là một thất bại về kế hoạch và về giáo dục khiến Việt Nam khó cạnh tranh với các nước lân bang trong khu vực. - Bài viết của Reuters mới chỉ nhấn mạnh tới ách tắc vì thiếu trình độ lao động cao, nhưng người ta còn nên thấy ra một sự thật đau lòng khác là tuổi trẻ Việt Nam rất giỏi về toán, đọc và các bộ môn khoa học nhưng chỉ có 28% là được vào tới bậc đại học, so với 48% của Malaysia hay 43% của Thái Lan. Nguyên Lam: Thưa ông, vì sao Việt Nam lại gặp nghịch lý kỳ lạ này khi đã hết chiến tranh? Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Trong bài khải tên là “Cần Bộc Chi Ngôn”, là những lời nôm na thô kệch do Ngô Thì Nhậm trình lên Chúa Trịnh Sâm vào thời Trịnh Mạt, cuối Thế kỷ 18, ông nói về “giáo, chính, pháp”, là giáo dục, chính trị và pháp lý, rồi kết luận rằng “Thầy giảng không tinh, thưởng phạt không công bằng, và bổng lộc không đủ, duyên cớ đều là do tình trạng thiếu thốn và sự thiếu thốn. Cho nên, dù có cấp bách lo việc này, nhưng nếu không nắm được mấu chốt của nó, thì dù “trí” có thể biết được, “thế” vẫn không thể làm được”. Ngẫm lại thì nhà tư tưởng Ngô Thì Nhậm chỉ ra yếu tố then chốt là kinh tế trong cơ chế chính trị. - Ngày nay, người ngoại quốc cũng nói thế, rằng “một số nghiên cứu cho thấy các chương trình giáo dục ở Việt Nam đã lạc hậu, giáo viên bị trả lương thấp, còn sinh viên khi tốt nghiệp lại thiếu kỹ năng cần thiết để kiếm việc làm trong khu vực tư nhân”. Nhân khẩu học Nguyên Lam: Bước sang vấn đề thứ hai về dân số hay nhân khẩu học thì Tổng cục Dân số và Kế hoạch hóa gia đình thuộc Bộ Y Tế, cho biết theo cuộc Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 1999, tỉ số giới tính khi sinh của Việt Nam là 107 bé trai/100 bé gái, thì 20 năm sau, tỉ số này là 115 bé trai/100 bé gái trong khi mức chuẩn sinh học bình thường là 105 bé trai/100 bé gái. Thưa ông, phải chăng Việt Nam cũng bị nạn mất cân bằng giới tính nam nữ như Trung Quốc? Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Việt Nam mất thế cân bằng nam nữ nghiêm trọng nhất Đông Á và chỉ hơn Trung Quốc thôi. Yếu tố văn hóa ngàn năm ấy là chuyện nên chú ý. Nhưng Việt Nam là nơi đã thiếu phụ nữ mà lại còn xuất khẩu cô dâu qua xứ khác nữa! Hậu quả của hiện tượng đáng lo này là những gì? - Ta nhớ rằng nền móng của quốc gia khởi sự từ gia đình và cấu trúc gia đình thành hình từ hôn nhân giữa nam và nữ. Đặc tính xã hội của Việt Nam sau mấy chục năm chiến tranh triền miền là phụ nữ đảm đang và chu toàn cho gia đình hơn nhiều xã hội Đông Á khác. Nhìn ra đường, ta thấy phụ nữ xốc vác ngược xuôi và về nhà dạy con, còn thanh niên thì trác tác uống bia, rung đùi hút thuốc! - Nhưng nếu dân số phụ nữ giảm thì cấu trúc gia đình tan vỡ, hết còn ai lo cho con trẻ từ trong nhà ra tới nhà trường, xã hội bị băng hoại như ta đang thấy. Cộng với nạn xuất cảng cô dâu vừa nói ở trên thì quy luật cung cầu còn dẫn nạn buôn gái bán dâm. Giới hữu trách ở trong nước có nhìn ra vấn đề, nhưng muốn giải quyết thì phải mất nhiều thập niên, là vài chục năm. Việt Nam là nơi hiếm hoi, thậm chí duy nhất, là phụ nữ lãnh đạo cuộc đấu tranh cho độc lập từ năm Canh Tý 1980 năm trước, mà ngày nay qua thời bình phụ nữ vẫn bị coi là công dân bậc hai! Ngoài yếu tố văn hóa thì ta nên nhìn vào cơ chế pháp lý để chấm dứt tình trạng phi lý ấy! Lão hóa dân số Nguyên Lam: Ở trên, ông có nói tới hiện tượng lão hóa dân số mà ông cho rằng Việt Nam cũng có thể sẽ gặp, Nguyên Lam xin đề nghị ông giải thích cho thính giả của chúng ta cái hiện tượng đó. Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Người ta nghiệm thấy một trào lưu chung của nhân loại là phụ nữ có một chức năng xin gọi là truyền thống, là sinh con đẻ cái. Trung bình thì họ có chừng 30 năm cho việc thiêng liêng ấy ấy, tôi xin lấy con số đại khái cho dễ nhớ là từ 12 tới 42 tuổi. Nhưng đà tiến hóa chung của các xã hội con người là phụ nữ được giải phóng nên có cuộc sống riêng tư và có thêm thời gian học hỏi. Vì vậy, họ lập gia đình trễ hơn và hết muốn sinh đẻ nhiều như xưa vì nhu cầu kinh tế và nhân lực cũng dần dần đổi khác. Hậu quả phố biến là xã hội càng tiến hóa thì càng ít con. Trái với nỗi lo của loài người khi bắt đầu công nghiệp hóa mấy thế kỷ trước là thiên hạ sẽ bị nạn nhân mãn, khi dân số gia tăng theo cấp số nhân mà sản lượng kinh tế chỉ tăng theo cấp số cộng, các nước công nghiệp hóa ngày nay đều thấy dân số giảm và cần di dân để bổ xung cho lực lượng lao động. Đó là một vấn đề khá phổ biến. - Vấn đê kia là tiến bộ của khoa học cũng kéo dài tuổi thọ của con người sau tuổi lao động, thí dụ cho dễ nhớ là 65 tuổi. Khi các xã hội đã tiến hóa thì số sinh đẻ ít hơn nên tỷ trọng của lớp người ở tuổi lao động so với dân số cũng giảm và tỷ trọng của giới cao niên thì tăng. Người ta gọi đó là hiện tượng “lão hóa dân số”. - Các nhà dân số học hay nhân khẩu học thì tính ra là trung bình các phụ nữ phải đẻ chừng 2,1 đứa con thì xã hội hay quốc gia mới có đủ dân số bù đắp cho người đã chết. Dưới mức này thì quốc gia bị nạn lão hóa và người lao động phải nuôi nhiều người cao niên đã về hưu. Nhật Bản và Đức đã gặp bài toán đó, Trung Quốc cũng sẽ gặp vì chính sách mỗi hộ một con mà họ áp dụng từ 1978 tới 2015. Chênh lệch giới tính Nguyên Lam: Thưa ông, thế còn Việt Nam thì sao?   Ảnh minh họa: một người già Việt Nam mưu sinh trên đường phố. AFP   Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Việt Nam cũng sẽ đi tới đó, mà có thể còn sớm hơn chính là vì nạn trai thừa gái thiếu chúng ta vừa nói. Các nhà nhân khẩu học nhìn vào số sinh đẻ bình quân của phụ nữ trong xã hội, nếu ở mức hai con thì đáng lo vì mấp mé nạn xã hội già lão, dưới mức đó thì đáng nguy vì sẽ là hiện tượng lão hóa. Theo dự báo tại Việt Nam thì đến năm 2050, Việt Nam có thể thiếu từ hai triệu ba tới bốn triệu ba phụ nữ. Nam giới sinh sau năm 2000 thì lo ế vợ chứ xã hội nên lo rằng mình thiếu… máy đẻ. Dân số sẽ suy giảm và cơ cấu cũng thay đổi từ đó. Đừng nên nghĩ rằng năm 2050 vẫn còn xa vì năm 1989 người ta cũng tưởng 2019 vẫn còn xa cho tới khi té ngửa vì thiếu nhân công có trình độ! Nguyên Lam: Như vậy, xin ông trình bày cho kết luận về các vấn đề quá sâu xa rắc rối này. Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Người ta cứ nói lãnh đạo là tiên liệu. Từ năm 1975, lãnh đạo Việt Nam đã nắm quyền tuyệt đối mà thiếu tiên liệu, từ kế hoạch tới giáo dục và đào tạo, trong khi xã hội băng hoại dần. Từ năm 2014, khi Trung Quốc hết là “công xưởng biến chế toàn cầu” thì Việt Nam cũng đã có cơ hội thay thế chứ chẳng đợi tới trận Thương chiến Mỹ-Hoa ngày nay mà chẳng tiên liệu - Vấn đề then chốt là quyền của người dân bị thu hẹp, quyền tư hữu bị xâm phạm và dù có thấy trước vấn đề của bản thân và gia đình, người dân cũng chẳng có quyền giải quyết. Kết cuộc thì tuổi trẻ bị nhồi sọ về chủ nghĩa Mác-Lênin trong một nền giáo dục lạc hậu, khi trưởng thành thì vẫn chưa thành người và rất khó thành công như những người cùng tuổi ở các nước lân bang. Nhìn con trẻ Việt Nam lội sông hay bước qua cầu khỉ để đi vào trường tiểu học thì chúng ta nên lo cho tương lai xứ này khi phải cạnh tranh với thế giới đang tiến quá nhanh. Nguyên Lam: Ban Việt ngữ đài Á Châu Tự Do cùng Nguyên Lam xin cảm tạ kinh tế gia Nguyễn-Xuân Nghĩa về bài phân tích tuần này.

Nguyễn Xuân Nghĩa 2019-10-10       Cờ Trung Quốc trong cửa hàng của Hiệp hội bóng rổ NBA tại Bắc Kinh vào ngày 9 tháng 10,2019  AFP Khi Bắc Kinh can thiệp     Đúng 30 năm trước, hai biến động tại Đông Âu và Trung Quốc lại dẫn tới hậu quả tương phản. Tại Trung Quốc là vụ thảm sát trên quảng trường Thiên An Môn khiến mấy ngàn người thiệt mạng. Tại Đông Âu là cuộc cách mạng dây chuyền trong các quốc gia bị Liên bang Xô viết chiếm đóng từ sau Thế Chiến Hai khiến bức tường Bá Linh sụp đổ rồi Liên Xô tan rã. Phải chăng điều ấy mới khiến Bắc Kinh rất nhạy cảm với tình hình Hồng Công ngày nay? Diễn đàn Kinh tế sẽ tìm hiểu về chuyện sâu xa này. Vì sao Bắc Kinh nhạy cảm? Nguyên Lam: Ban Việt ngữ đài Á Châu Tự Do cùng Nguyên Lam xin kính chào chuyên gia kinh tế Nguyễn-Xuân Nghĩa. Thưa ông, mâu thuẫn giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc đang đi vào một khúc quanh bên lề trận thương chiến, khi Bắc Kinh tỏ vẻ cực kỳ nhạy cảm với những gì xảy ra trong nước Mỹ và bắt Hiệp hội Bóng rổ Hoa Kỳ National Basketball Association phải xin lỗi vì một lời phát biểu liên quan tới Hồng Công, ông nghĩ thế nào về chuyện này? Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Ngày xưa, thời Chiến Tranh Lạnh giữa Liên bang Xô viết và Thế giới Tự do, chủ nghĩa tự do kinh tế và dân chủ chính trị đi song hành cho tới khi Liên Xô sụp đổ và các nước Đông Âu được giải phóng đúng 30 năm trước. Ngày nay, Trung Quốc lợi dụng tự do kinh tế của các nước để trục lợi, lại còn đòi can thiệp vào xứ khác để bảo vệ chế độ độc tài của họ. Vì vậy, khi Tổng giám đốc của một đội bóng rổ tại Houston của tiểu bang Texas tỏ vẻ ủng hộ người dân Hồng Công, Bắc Kinh bắt Hiệp hội Bóng Rổ Quốc gia Hoa Kỳ phải xin lỗi. Chúng ta sẽ phải khởi đi từ đó để nhìn ra toàn cảnh của mâu thuẫn này. Nguyên Lam: Nguyên Lam xin đề nghị ông nhắc lại biến cố đó. Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Đúng 30 năm trước, Trung Quốc đã có vụ thảm sát trên Quảng trường Thiên An Môn khiến mấy ngàn người thiệt mạng vào ngày mùng bốn Tháng Sáu năm 1989. Cùng lúc đó, tại Đông Âu, các quốc gia bị Liên Xô chiếm đóng sau Thế Chiến Hai, như Ba Lan, Hung và Đông Đức cũng có biến khi người dân không chấp nhận sự cai trị của đảng Cộng sản do Liên Xô bảo vệ. - Khác với thái độ của Bắc Kinh, giới lãnh đạo cộng sản tại các nước Đông Âu lại không ra tay đàn áp và cuối cùng thì bức tường Bá Linh sụp đổ, dân Đông Âu được giải phóng, hai nước Đông - Tây Đức thống nhất và Liên Xô tan rã. Ngày nay, Bắc Kinh rất sợ kịch bản đó khi thấy Hồng Công rung chuyển và không muốn bất cứ ai lên tiếng ủng hộ người dân Hồng Công. Vì vậy họ mới bắt một hiệp hội thể thao Mỹ phải xin lỗi khi Tổng giám đốc đội bóng rổ Houston Rockets của Hoa Kỳ rất nổi tiếng tại Trung Quốc lại tỏ ý bênh vực dân Hồng Công. - Chúng ta không quên là nước Cộng hòa Dân chủ Đức ra đời đúng 70 năm trước, vào ngày bảy Tháng 10 năm 1949, dưới sự thống trị của Hồng quân Liên Xô sau khi Thế Chiến Hai kết thúc vào năm 1945. Biến cố ấy đánh dấu thời Chiến Tranh Lạnh và chỉ chấm dứt 30 năm trước. Vào thời đó, Liên Xô và Đông Đức đã dựng lên bức tường tại Bá Linh để không cho người dân Đông Đức di tản qua Cộng Hòa Liên Bang Đức, là Tây Đức theo chế độ tự do dân chủ. Thủ tướng Tây Đức thời ấy là ông Willy Brandt gọi bức tường đó là “Bức Tường Ô Nhục”. Nguyên Lam: Và thưa ông, bức tường đó bắt đầu sụp đổ như thế nào đúng 30 năm về trước? Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Các nước Đông Âu không muốn tái diễn vụ tàn sát người dân Bắc Kinh tại Thiên An Môn và xứ Hungary đã trước tiên cho dân Đông Đức vượt lãnh thổ của mình để qua Tây Đức. Từ đó, dân Đông Đức mới phá tan bức tường phân chia chế độ độc tài với thế giới tự do. Đấy là cuộc cách mạng không đổ máu khiến các nước Đông Âu đã tự giải phóng rồi Liên Xô tan rã. Chúng ta cũng không quên là khi Bắc Kinh mở cuộc tàn sát tại Thiên An Môn thì Ba Lan cho tổ chức bầu cử trong cùng ngày và phong trào Liên Đới hay Solidarnosc đã thắng cử vẻ vang để mở ra một trang sử mới cho cả khu vực. - Ngày nay, Bắc Kinh rất sợ kịch bản cách mạng đó có thể tái diễn tại Hồng Công và dùng thế lực kinh tế, nôm na là lợi nhuận nhờ quảng cáo, để gây sức ép với hiệp hội bóng rổ Mỹ. Khác với ngày xưa, là việc buôn bán giữa Hoa Kỳ và Liên Xô thật ra không đáng kể, chưa bằng một phần tư của một phần trăm Tổng sản lượng GDP, ngày nay, Hoa Kỳ đã giao dịch kinh tế rất nhiều với Trung Quốc nên dễ bị Bắc Kinh dùng lợi nhận để chi phối. Hoa Kỳ và các nước tự do sai lầm Nguyên Lam: Nếu vậy, thưa ông, có lẽ người ta cần nêu một câu hỏi: phải chăng Hoa Kỳ và các nước tự do đã lầm khi giao dịch kinh tế với Trung Quốc mà xứ này lại không cải cách chính trị để theo chế độ dân chủ?   Đài tưởng niệm bức tường Berlin vào ngày 3 tháng 10,2019. AFP   Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Đúng như vậy! Các nước, trước tiên là Hoa Kỳ, đã lầm khi tưởng rằng kinh tế tự do sẽ dẫn tới sự xuất hiện của một thành phần trung lưu và giới trung lưu của Trung Quốc sẽ khiến xứ này tiến hành cải cách chính trị để tiến tới chế độ dân chủ. Sự thật đã xảy ra trái ngược. Trước hết, Bắc Kinh vẫn duy trì ách độc tài chính trị và Tổng bí thư Tập Cận Bình còn trở lại tình trạng toàn trị như thời Mao Trạch Đông, chứ không cần làm bộ ôn hòa theo kiểu “thao quang dưỡng hối” như thời Đặng Tiểu Bình. - Thứ hai, sau vụ Thiên An Môn, khi thấy khối dân chủ than phiền mà vẫn giao dịch buôn bán, Bắc Kinh kết luận rằng vì lợi nhuận, tư bản chủ nghĩa vẫn sẵn sàng làm ăn với chế độ độc tài. Thứ ba, dùng lợi nhuận làm đòn bẩy, Bắc Kinh còn can thiệp và chi phối các xứ khác để tạo ra hình ảnh tốt đẹp về mình. Họ gọi đó là “hoạt ngữ chiến”, là chiến tranh tuyên truyền nhằm gây ấn tượng sai lạc về chính họ và còn tuyên truyền với thần dân của họ rằng chế độ đã khuất phục bọn tư bản và sẽ vượt qua Hoa Kỳ. Vì vậy, vụ đội bóng Rockets của Houston trong Hiệp hội Bóng rổ Quốc gia phải xin lỗi là hồi chuông cảnh báo nước Mỹ về thế lực chính trị của Bắc Kinh trong xã hội Hoa Kỳ. Tôi cho rằng đấy là tin vui! Nguyên Lam: Nếu nhìn rộng ra ngoài thì thưa ông, liệu người ta có thấy ra một mâu thuẫn trầm trọng hơn không? Đó là trào lưu toàn cầu hóa không tất nhiên dẫn tới dân chủ hóa mà yếu tố kinh tế lại còn hủy diệt các giá trị tinh thần của chế độ tự do, như nhân quyền hay dân chủ? Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Tôi hơi duy tâm nên nghĩ tới cuộc đua giữa Thiện và Ác! - Trong khi Hoa Kỳ chuẩn bị đàm phán về thương mại với phái bộ Bắc Kinh thì Bộ Thương Mại rồi Bộ Ngoại Giao Mỹ vẫn ra quyết định trừng phạt các viên chức và doanh nghiệp Trung Quốc có can dự vào vụ đàn áp người Hồi giáo gốc Duy Ngô Nhĩ, gốc Kyrgystan hay Kazhakstan tại Tân Cương. Tôi nghĩ rằng đấy là cái Thiện chống cái Ác. Nếu Chính quyền Mỹ khéo vận động các nước dân chủ khác cùng có biện pháp trừng phạt tương tự thì Bắc Kinh sẽ phải giật mình. Nhưng, và đây là cái Ác, các nước dân chủ cũng có thể nói vì quyền lợi kinh tế quốc gia, họ không muốn làm Bắc Kinh khó chịu! Tôi cũng xin nói thêm ý khác. - Từ nguyên thủy vào giữa Thế kỷ 18, tư bản chủ nghĩa không hề có mục tiêu đạo lý, nhưng vẫn dẫn tới hậu quả luân lý là tạo ra sự thịnh vượng cho mọi người, trong một thế giới tử tế hơn. Do đó, chẳng phải ngẫu nhiên mà các nước theo tư bản chủ nghĩa đều có dân chủ, là nơi mà người dân có quyền đề cử và phê phán lãnh đạo. Các nước độc tài như Trung Cộng thì chỉ có chủ nghĩa tư bản nhà nước, dưới sự lãnh đạo của đảng mà rốt cuộc thì định chế hóa bất công xã hội. Trong tinh thần đó, khi Chính quyền Hoa Kỳ đòi Bắc Kinh phải cải tổ hệ thống quản lý và luật lệ để tôn trọng quyền tự do thì đấy cũng là một áp lực đúng về đạo lý. Không đơn thuần là chuyện áp thuế Nguyên Lam: Nếu như vậy, thưa ông, phải chăng trận thương chiến giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc không chỉ giới hạn vào chuyện áp thuế nhập nội mà còn có những vấn đề sâu xa thuộc về cơ chế lãnh đạo chính trị của hai nước? Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Tôi nghĩ thế và xin nói đến một sự khác biệt giữa hai hệ thống kinh tế chính trị. - Hoa Kỳ hay nói đến pháp quyền nhà nước, hay “rule of law”, là nơi người dân tôn trọng luật lệ do giới dân cử mà họ bầu lên soạn thảo ra và chấp hành. Nền dân chủ là sự bình đẳng của mọi người trước luật lệ do mình thiết lập qua giới dân cử. Chế độ cộng sản độc tài lại khác vì chỉ có đảng quyền chứ không có pháp quyền. - Đó là “rule by law”, không là “rule of law”. Lý do là đảng ra lệnh cho nhà nước làm luật bắt mọi người dân phải theo. Trước mắt thì họ có vẻ ổn định hơn chế độ dân chủ cứ hàng ngày hàng giờ tranh cãi về mọi chuyện như chúng ta đang thấy tại Hoa Kỳ hay nhiều xứ tiên tiến khác. Về thực chất thì đấy là sự ổn định giả tạo của một cái nồi bị bịt vung ở trên, khi bên dưới ngọn lửa kinh tế vẫn bùng cháy và sẽ có ngày bùng nổ thành “cách mạng”. Dù sao, dưới chế độ cộng sản, các nước Đông Âu cũng đã công nghiệp hóa - thậm chí còn tiên tiến hơn Liên Xô, đông dân, có võ khí mà lạc hậu về kinh tế - nên họ chẳng giết dân 30 năm trước mà còn tiến hành cách mạng không đổ máu và trở thành quốc gia tiên tiến. Nguyên Lam: Nếu vậy, câu hỏi cuối của Nguyên Lam là vì sao một số quốc gia Đông Á như Hàn Quốc hay Đài Loan đã bước vào thành phần kinh tế tiên tiến? Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Họ có ý thức tự trọng và chủ trương độc lập dân tộc! Đó là một. Thứ hai, thời Chiến Tranh Lạnh, họ được Hoa Kỳ bảo vệ và nước Mỹ khi ấy cũng gây áp lực cải cách để các nước này trở thành rồng cọp kinh tế, là các nước “tân hưng”, nhưng cũng lần lượt cải tổ chính trị để áp dụng quy tắc dân chủ. - Trung Quốc và cả Việt Nam thì chỉ học theo họ về kinh tế nhưng thiểu số có chức có quyền lại không dám bước lên trình độ cao hơn về chính trị vì sợ mất phần về kinh tế. Việc Bắc Kinh dùng đòn bẩy kinh tế để chi phối nước khác không thể khỏa lấp những vấn đề nội bộ rất trầm trọng của Trung Quốc và đấy cũng là bài học cho Việt Nam khi bị bóng rợp của Bắc Kinh che phủ lên đầu… Nguyên Lam: Ban Việt ngữ đài Á Châu Tự Do cùng Nguyên Lam xin cảm tạ kinh tế gia Nguyễn-Xuân Nghĩa về bài phân tích tuần này.

Lưu ý ! đễ xem được video bạn cần phải click vào chổ trên top right của web browser. xem hình chỉ dẩn .

Ngay khi Tổng Thống Trump ra lệnh rút quân Mỹ khỏi vùng biên giới phía Bắc Syria, quân Nga đã vội vã vào chiếm các doanh trại bỏ trống của Mỹ, trong lúc quân của Syria đang tiến vào khu vực này để yểm trợ lực lượng Kurd.

Ngay khi Tổng Thống Trump ra lệnh rút quân Mỹ khỏi vùng biên giới phía Bắc Syria, quân Nga đã vội vã vào chiếm các doanh trại bỏ trống của Mỹ, trong lúc quân của Syria đang tiến vào khu vực này để yểm trợ lực lượng Kurd

October 17, 2019 Bản đồ có “đường lưỡi bò” ở cuối quyển cẩm nang. (Hình: VNExpress) SÀI GÒN, Việt Nam (NV) – Saigontourist, công ty du lịch nổi tiếng ở quận 1, đã tiếp tay phát tặng cẩm nang giới thiệu du lịch Trung Quốc có bản đồ in hình “đường lưỡi bò” cho du khách. Theo báo VNExpress, chiều 17 Tháng Mười, 2019, khách hàng đến Công Ty Trách Nhiệm Hữu Hạn Một Thành Viên Dịch Vụ Lữ Hành Saigontourist (Công Ty Lữ Hành Saigontourist), đường Lê Thánh Tôn, quận 1, Sài Gòn, để hỏi thông tin về tour du lịch đi Trương Gia Giới-Phượng Hoàng Cổ Trấn, Trung Quốc. Tại đây, khách được nhân viên Quầy Du Lịch Quốc Tế của công ty, cho biết có ba tour đi trong Tháng Mười Một, 2019. Đồng thời, người này cung cấp cho khách một quyển cẩm nang dày gần 100 trang giới thiệu hình ảnh thắng cảnh Trương Gia Giới. Tuy nhiên, trong tập sách được ghi “do Ủy Ban Đối Ngoại và Du Lịch Trương Gia Giới biên soạn,” ngoài hình ảnh về những địa danh, lễ hội được quảng bá đến khách du lịch thì ở trang cuối có in bản đồ đường bay phi trường quốc tế Hà Hoa, kèm theo đó là hình ảnh “đường lưỡi bò” ở Biển Đông. Sự việc được khách phản ánh đến Sở Du Lịch ở Sài Gòn. Sau đó ông Nguyễn Minh Lý, chánh Thanh Tra Sở Du Lịch, cùng đại diện Thanh Tra Sở Thông Tin Truyền Thông đến Công Ty Lữ Hành Saigontourist lập biên bản sự việc. Phúc trình với đoàn thanh tra, ông Vũ Duy Vũ, phó tổng giám đốc Saigontourist, cho biết tại Hội Chợ Quốc Tế Du Lịch Sài Gòn 2019 (ITE HCMC 2019), một sự kiện du lịch thường niên có uy tín của ngành du lịch Việt Nam, để “kết nối các doanh nghiệp, mở rộng mạng lưới kinh doanh góp phần xúc tiến, quảng bá và thu hút khách du lịch đến Việt Nam,” được tổ chức tại Trung Tâm Hội Chợ và Triển Lãm Sài Gòn (quận 7) từ ngày 5 đến 7 Tháng Chín vừa qua, Saigontourist có tiếp một đối tác phía Trung Quốc là Công Ty Trung Thế. Đơn vị này đã gửi một số quyển cẩm nang thông tin về danh thắng Trương Gia Giới để khách du lịch tham khảo. Bìa quyển cẩm nang du lịch Trương Gia Giới đặt tại quầy giới thiệu tour du lịch của Công Ty Lữ Hành Saigontourist. (Hình: VNExpress) “Nhân viên Phòng Kinh Doanh không xem kỹ, chỉ nghĩ tập sách là những hình ảnh, thông tin về Trương Gia Giới chứ không nghĩ có bản đồ ‘đường lưỡi bò’ ở trang cuối, nên đã để trên quầy cho khách hàng có nhu cầu tìm hiểu,” ông Vũ giải thích với báo VNExpress. Lực lượng hữu trách đã thu giữ hết sách cẩm nang du lịch có in “đường lưỡi bò” nêu trên, đồng thời yêu cầu Công Ty Lữ Hành Saigontourist “phải thu hồi toàn bộ số cẩm nang đã phát cho khách.”   Trước đó, hôm 5 Tháng Chín, tại ITE HCMC 2019, cơ quan hữu trách ở Sài Gòn cũng đã phát hiện ấn phẩm quảng bá du lịch Trung Quốc có hình “đường lưỡi bò.” Cụ thể, trong thời gian diễn ra hội chợ, ban tổ chức phát hiện trong gian hàng Du Lịch Thượng Hải (Trung Quốc) của Công Ty Du Lịch Hola China (trụ sở tại Thượng Hải) đã in sẵn ấn phẩm quảng cáo giới thiệu tour du lịch ở Thượng Hải có hình “đường lưỡi bò” để trưng bày, phát tặng khách. “Trên ấn phẩm có in bản đồ lãnh thổ Trung Quốc. Ở góc trái bản đồ có hình ‘đường lưỡi bò’ bằng hai thứ tiếng Anh và Trung Quốc, thể hiện yêu sách phi lý của Trung Quốc ở Biển Đông. Công Ty Du Lịch Hola China đã dùng tờ rơi này để phát cho khách hàng tham dự hội chợ. Tuy nhiên, khi họ vừa phát tờ rơi thì bị cơ quan an ninh, Thanh Tra Sở Du Lịch Sài Gòn có mặt ở hội chợ phát hiện, xử lý,” đại diện Sở Du Lịch nói với báo Thanh Niên.   Sau đó giới hữu trách đã cho tịch thu tất cả các ấn phẩm phi pháp của Công Ty Du Lịch Hola China. Trả lời báo Thanh Niên về sự việc trên, phía Sở Du Lịch Sài Gòn cho biết “sẽ sớm phản hồi những câu hỏi mà báo chí nêu ra. Hiện, sự việc đang được Sở Du Lịch báo cáo cho Ủy Ban Nhân Dân thành phố tìm hướng giải quyết hợp lý.” Thế nhưng, trong khi chưa có thông tin trả lời chính thức cho báo giới về sự việc phát hành ấn phẩm phi pháp của Công Ty Du Lịch Hola China, thì nay lại phát hiện thêm sự vụ mới tương tự.  (Tr.N)   (Người Việt)